Wewnętrzna procedura dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych

Kim jest sygnalista

Sygnalista, to osoba, która kierując się dobrem społecznym a nie w celu osobistych korzyści czy wewnętrznych konfliktów ujawnia nieprawidłowości w organizacji np. praktyki niezgodne z prawem czy działania mogące mieć niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo, zdrowie czy  środowisko. Zakres informacji objętych zgłoszeniami jest wymieniony w Ustawie o ochronie sygnalistów oraz w procedurze wewnętrznej do której odesłanie załączono poniżej i obejmuje dziedziny prawa:

• korupcji
• zamówień publicznych
• usług, produktów i rynków finansowych
• przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami
• bezpieczeństwa transportu
• ochrony środowiska
• ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego
• bezpieczeństwa żywności i pasz
• zdrowia i dobrostanu zwierząt
• zdrowia publicznego
• ochrony konsumentów
• ochrony prywatności i danych osobowych
• bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych
• interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej
• rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych
• konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela - występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi powyżej

Sygnalista dokonując zgłoszenia przyczynia się do zmian w organizacji, poprawy procedur czy eliminowania nieprawidłowości. Wymogiem ustawowym jest, aby osoba w chwili dokonania zgłoszenia miała uzasadnione podstawy by sądzić, że przekazane informacje są prawdziwe i że są informacją o naruszeniu prawa. Nie można sygnalizować jedynie domysłów, które nie mają żadnego uzasadnienia. Należy pamiętać, że fałszywe zgłoszenia podlegają odpowiedzialności karnej.

Kto może być sygnalistą

Zgodnie z ustawą przekazane informacje muszą być uzyskane w kontekście związanym z pracą. Sygnalistami mogą zatem być m.in.:

• obecni i byli pracownicy sądów, 
• osoby rekrutujące do pracy,
• stażyści,
• wolontariusze,
• aplikanci,
• praktykanci,
•  kontrahenci i pracownicy kontrahentów wykonujący pracę w sądzie lub na rzecz sądu.

 Sygnalistami nie są osoby uczestniczące w postępowaniach sądowych. 

Jak można zgłaszać naruszenia prawa

Przepisy umożliwiają dokonywanie zgłoszeń na trzy sposoby. To sygnalista decyduje, który sposób wybrać:

• zgłoszenia wewnętrzne, do Sądu , zgodnie z Wewnętrzną procedurą dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie
• zgłoszenia zewnętrzne, do instytucji odpowiadających informacjom zawartym w zgłoszeniu takich jak: Rzecznik Praw Obywatelskich, inspekcje pracy, urzędy regulacyjne specjalistyczne dla danej branży, organy ścigania,
• ujawnienie publiczne informacji, możliwe dopiero gdy wcześniej dokona się zgłoszenia zewnętrznego lub wewnętrznego.

Przykładowy formularz zgłoszenia dostępny jest w załącznikach poniżej. 

Czy zgłoszenie może być anonimowe

Przyjęte w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie regulacje nie dopuszczają możliwości dokonywania zgłoszeń anonimowych. Na zgłoszeniu należy wskazać imię i nazwisko zgłaszającego. Można również wskazać adres na który sąd przesyłać będzie informacje o przyjęciu zgłoszenia oraz informacji zwrotnej. 

Dostęp do informacji o tożsamości sygnalisty ma jedynie Prezes lub Dyrektor Sądu oraz Koordynator do spraw zgłoszeń wewnętrznych. W wyjątkowych sytuacjach dostęp mogą mieć członkowie Komisji. Osoby dysponujące wiedzą o tożsamości sygnalisty są zobowiązane do zachowania tych informacji w poufności, zaś ich ujawnienie grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Co grozi za zgłoszenia naruszeń, które nie miały miejsca

Sygnalista może liczyć na ochronę pod warunkiem, że jego zgłoszenie opiera się na uzasadnionych podstawach Wymogiem ustawowym jest, aby osoba w chwili dokonania zgłoszenia miała uzasadnione podstawy by sądzić, że przekazane informacje są prawdziwe i że są informacją o naruszeniu prawa.  Należy pamiętać, że fałszywe zgłoszenia podlegają odpowiedzialności karnej. Osoba, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje, wiedząc, że do naruszenia prawa nie doszło, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ochrona sygnalistów

W związku z dokonaniem zgłoszenia sygnalista nie ponosi odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę. Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane żadne działania odwetowe jak np. zwolnienie z pracy, degradacja, przymusowy urlop bezpłatny, zmiana miejsca pracy, obniżenie wynagrodzenia, zmiana godzin pracy, wstrzymanie szkoleń, negatywna ocena wyników lub o pracy, zastosowanie środka dyscyplinarnego. Jeżeli sygnalista jest osobą świadczącą usługi na innej podstawie niż stosunek pracy, zakaz działań odwetowych obejmuje m.in. wypowiedzenie umowy, której stroną jest sygnalista, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług, odstąpienie od takiej umowy lub rozwiązanie jej bez wypowiedzenia. Jeżeli zgłoszenie wymaga ujawnienia informacji objętych zobowiązaniem do poufności, sygnalista nie ponosi odpowiedzialności za ich ujawnienie. 

Sygnaliście przysługuje także prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienie, jeżeli dopuszczono się wobec niego działań odwetowych. 

Zakaz działań odwetowych obejmuje także osobę pomagającą w zgłoszeniu oraz osobę powiązaną z sygnalistą a także jednostkę organizacyjną pomagającą sygnaliście lub z nim powiązaną, w szczególności taką, która go zatrudnia.

Koordynator ds. zgłoszeń wewnętrznych: Paulina Siewierska, telefon: 22 665 92 39, adres e-mail: zgloszenia@warszawa-srodmiescie.sr.gov.pl. 

Zastępca Koordynatora: Zyta Rostek.